Katedra Ekonomii i Badań nad Rozwojem Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu była współorganizatorem XXI Seminarium Śląskiego, przygotowywanego corocznie przez Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej.
Szeroko omawiany w ostatnim czasie temat migracji ludności, któremu popularny i daleki od wnikliwej analizy charakter nadają doniesienia medialne, stał się przedmiotem październikowej naukowej
konferencji w Kamieniu Śląskim. Jej przebieg i poruszane zagadnienia przedstawia sprawozdanie mgr inż. Justyny Rokitowkiej.
"Migracje w doświadczeniach śląskich, polsko-niemieckich
i europejskich"
XXI Seminarium Śląskie w Kamieniu Śląskim
W dniach 26−28 października 2016 roku na zamku w Kamieniu Śląskim odbyło się XXI "Seminarium Śląskie", którego tematem były: "Migracje w doświadczeniach śląskich, polsko-niemieckich i
europejskich". Współorganizatorami konferencji byli - stały organizator - Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej oraz Katedra Ekonomii i Badań nad Rozwojem Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
Patronat Naukowy nad wydarzeniem objął Komitet Badań nad Migracjami PAN. W trzydniowych obradach wzięło udział prawie 400 osób z Polski Niemiec i Czech, wśród których oprócz przedstawicieli świata
nauki znaleźli się marszałkowie województw opolskiego, biskupi, parlamentarzyści, przedstawiciele administracji państwowej i szeregu organizacji społecznych, gospodarczych i kulturalnych.
Zasadnicza część konferencji zaczęła się od panelu dyskusyjnego pt. "Czy migracje są potencjałem dla współczesnej Europy?". W rozmowach udział wzięli: dr Adam Bodnar - Rzecznik Praw Obywatelskich, prof. dr hab. Marek Okólski, Dyrektor Ośrodka Badań nad Migracjami Uniwersytetu Warszawskiego, a jednocześnie Przewodniczący Komitetu Badań nad Migracjami PAN oraz prof. dr hab. Romuald Jończy z Katedry Ekonomii i Badań nad Rozwojem Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu - Przewodniczący Rady Naukowej Seminarium Śląskiego.
Dr A. Bodnar w swej wypowiedzi postulował, aby mówić poważnie o migracjach i dyskryminacji, zwłaszcza biorąc pod uwagę doświadczenia historyczne, które powinny generować większą niż w rzeczywistości otwartość polskiego społeczeństwa. W wywodzie poruszył temat "kryzysu uchodźczego" w Polsce. Odwołał się także do danych dotyczących napływu migracyjnego do Europy: liczba osób ubiegających się o status uchodźcy w 2016 roku wzrosła czterokrotnie w stosunku do roku 2015. Skonkludował wypowiedź pytaniem, czy Unia Europejska posiada dostateczną wiedzę, umożliwiającą rozwiązanie problemu migracyjnego.
Profesor M. Okólski rozpoczął natomiast swoją wypowiedź od problemów definicyjnych związanych z kluczowym dla konferencji pojęciem. Następnie odwołał się do doświadczeń migracyjnych Holandii i Niemiec. Podkreślił, że migracja może być szansą nie tylko dla ludzi szukających nowego miejsca do życia, ale również dla społeczności przyjmujących.
Jako kolejny głos w dyskusji zabrał prof. R. Jończy, który wśród rodzajów migracji wymienił ruchy pracownicze zależne od warunków ekonomicznych oraz różnic w poziomie wynagrodzeń. Według niego odmiennych powodów migracji należy upatrywać wśród ruchów uchodźczych, które bezpośrednio związane są z sytuacją polityczną, mających jednoczęśnie motywy ekonomiczne - migranci kierują się bowiem w stronę państw z najlepszymi warunkami bytowymi. Profesor mówił także o sytuacji demograficznej, problemach wyludniania się oraz starzejącego się społeczeństwa. W celu ich rozwiązania powinno się wykorzystać doświadczenia zachodnioeuropejskie i uczyć się na błędach - przyjmowanie migrantów w tym kontekście to konieczność.
Po przerwie odbyła się pierwsza sesja plenarna konferencji pt. "Główne kierunki i formy migracji we współczesnej Europie a polska polityka migracyjna", moderowana przez prof. dra hab. R. Jończego. Pierwszym prelegentem była dr Katarzyna Stachurska-Szczesiak z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, która przedstawiła problem migracji w przestrzeni euro-maghrebskiej.
Kolejny referat - prof. dr hab. Macieja Duszczyka i mgr Kamila Matuszczyka z Uniwersytetu Warszawskiego - miał tytuł "Kryzys uchodźczy czy kryzys migracyjny - dlaczego europejska polityka migracyjna się nie sprawdziła?", Wskazane w nim zostały niedoskonałości instrumentów polityki migracyjnej Unii Europejskiej (m.in. wezwanie do relokacji uchodźców) oraz brak wielowymiarowego spojrzenia na kryzys, dotyczący każdego z państw członkowskich, którego źródła leżą w dużej mierze poza granicami UE.
Wątek kryzysu imigracyjnego powrócił w prezentacji dr hab. Anity Adamczyk (Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu) zatytułowanej: "Kryzys imigracyjny w Europie a polska polityka imigracyjna".
Następnym punktem programu seminarium była druga sesja plenarna, której temat przewodni odnosił się do reakcji społecznej i politycznej w Polsce wobec problemu uchodźców, imigrantów i mniejszości. Moderatorem sesji był Krzysztof Zyzik, redaktor naczelny "Nowej Trybuny Opolskiej". Pierwszy referent, dr Rafał Cekiera z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, analizował narracje o kryzysie uchodźczym w polskiej debacie publicznej. Autor odnosił się do memów internetowych.
Dr Cezary Trosiak (Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu) przedstawił ewolucję stosunków społeczeństwa polskiego do mniejszości etnicznych i narodowych w odniesieniu do kryzysu migracyjnego. Rozważania zaprezentował na przykładzie Górnego Śląska. Po referacie był czas na pytania oraz dyskusję.
W drugim dniu konferencji także odbyły się dwie sesje plenarne. Pierwszą z nich ("Rola migracji w historii i procesie rozwoju Śląska") rozpoczęło wystąpienie dra Gerharda Schillera z Würzburga. Prelegent przedstawił przekrojową historię ludności na Śląsku, uwzględniając przy tym znaczenie ruchów migracyjnych.
Kolejny referat - "Migracje okresu Wojen Śląskich (1740−1763), czyli jak zmieniał się Śląsk pod panowaniem pruskim" - zaprezentowany został przez Martę Kaluch-Tabisz reprezentującą Uniwersytet Wrocławski.
Sesja zakończyła się prelekcją prof. R. Jończego na temat przemian w procesach migracji na Śląsku w latach 1989−2016.
Drugą sesję plenarną otworzył referat prof. dr hab. Marii Zielińskiej z Uniwersytetu Zielonogórskiego pt.: "Powojenne migracje na Ziemie Zachodnie i Północne, integracja, a identyfikacja" . Prelegentka zaprezentowała społeczno-kulturowe konsekwencje zasiedlania ziemi lubuskiej po II wojnie światowej.
Temat powojennych procesów migracyjnych i ich społeczno-kulturowych skutków podjęła dr Magdalena Lemańczyk z Instytutu Kaszubskiego., poddając analizie pod tym względem Pomorze Gdańskie. Jako ostatnia w tej części XXI Seminarium Śląskiego wystąpiła dr Iwona Sobieraj z Uniwersytetu Opolskiego, poruszając w swej prelekcji problem wpływu repatriacji Kresowian na ich tożsamość i więź ze Śląskiem Opolskim. W referacie podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, czy osoby takie to "jeszcze Kresowianie czy już Ślązacy". Analizę oparto na narracjach Kresowian i ich potomków.
Po przerwie referaty wygłaszane były przez prelegentów w równoległych grupach. Wśród referentów byli: Julia Weigert, dr hab. Adam Romejko, dr Jan Brzozowski, dr Irena Kurasz, dr Joanna Trajman, dr Justyna Kijonka, dr hab. Krzysztof Gładkowski, dr Marcin Jarząbek, prof. dr hab. Jacek Piotrowski, Silke Findeisen, dr Marta Roztropowicz-Miśko, ks. dr Janusz Podzielny oraz dr Jolanta Kluba.
Ostatni dzień konferencji rozpoczęła prof. dr hab. Joanna Wojdon z Uniwersytetu Wrocławskiego prelekcją na temat wpływu Polonii amerykańskiej na kraj po II wojnie światowej, którą otworzyła równocześnie sesję plenarną pt. "Emigranci jako długoletni element nowego społeczeństwa - pomiędzy integracją a pielęgnacją własnej tożsamości". Następnie dr Agnieszka Szczepaniak-Kroll (Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk) przedstawiła sylwetkę poznańskiego Bambra w perspektywie współczesnej i historycznej. Autorka zaprezentowała proces asymilacji Bambrów, który przebiegał głównie na skutek codziennych kontaktów z sąsiadami i mieszanych małżeństw. Potomkowie mieszkańców Bambergu, którzy zostali sprowadzeni przez władze Poznania w celu zasiedlenia opuszczonych wsi, do dziś stanowią ważny element tamtejszego społeczeństwa.
Kolejnym poruszanym w tej sesji zagadnieniem była dwudziestowieczna migracja i współczesna tożsamość Ślązaków Cieszyńskich na Warmii i Mazurach. Temat został omówiony przez dr Magdalenę Sachę z Uniwersytetu Gdańskiego.
Henryk Dumin, reprezentujący Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze, zreferował migracje osadnicze na Dolnym Śląsku po 1945 roku i związaną z nimi transmisję tradycji.
Prelegentka podkreśliła, że istotne jest niedoszacowanie skali problemu, wynikające z różnic kulturowych, którego przykładem mogą być arabskie prawa odnoszące się do statusu kobiet. W
swojej wypowiedzi dr A. Opalińska zwróciła także również uwagę na trudną sytuację kobiet w obozach dla uchodźców.
Zasadnicza część konferencji zaczęła się od panelu dyskusyjnego pt. "Czy migracje są potencjałem dla współczesnej Europy?". W rozmowach udział wzięli: dr Adam Bodnar - Rzecznik Praw Obywatelskich, prof. dr hab. Marek Okólski, Dyrektor Ośrodka Badań nad Migracjami Uniwersytetu Warszawskiego, a jednocześnie Przewodniczący Komitetu Badań nad Migracjami PAN oraz prof. dr hab. Romuald Jończy z Katedry Ekonomii i Badań nad Rozwojem Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu - Przewodniczący Rady Naukowej Seminarium Śląskiego.
Dr A. Bodnar w swej wypowiedzi postulował, aby mówić poważnie o migracjach i dyskryminacji, zwłaszcza biorąc pod uwagę doświadczenia historyczne, które powinny generować większą niż w rzeczywistości otwartość polskiego społeczeństwa. W wywodzie poruszył temat "kryzysu uchodźczego" w Polsce. Odwołał się także do danych dotyczących napływu migracyjnego do Europy: liczba osób ubiegających się o status uchodźcy w 2016 roku wzrosła czterokrotnie w stosunku do roku 2015. Skonkludował wypowiedź pytaniem, czy Unia Europejska posiada dostateczną wiedzę, umożliwiającą rozwiązanie problemu migracyjnego.
Profesor M. Okólski rozpoczął natomiast swoją wypowiedź od problemów definicyjnych związanych z kluczowym dla konferencji pojęciem. Następnie odwołał się do doświadczeń migracyjnych Holandii i Niemiec. Podkreślił, że migracja może być szansą nie tylko dla ludzi szukających nowego miejsca do życia, ale również dla społeczności przyjmujących.
Jako kolejny głos w dyskusji zabrał prof. R. Jończy, który wśród rodzajów migracji wymienił ruchy pracownicze zależne od warunków ekonomicznych oraz różnic w poziomie wynagrodzeń. Według niego odmiennych powodów migracji należy upatrywać wśród ruchów uchodźczych, które bezpośrednio związane są z sytuacją polityczną, mających jednoczęśnie motywy ekonomiczne - migranci kierują się bowiem w stronę państw z najlepszymi warunkami bytowymi. Profesor mówił także o sytuacji demograficznej, problemach wyludniania się oraz starzejącego się społeczeństwa. W celu ich rozwiązania powinno się wykorzystać doświadczenia zachodnioeuropejskie i uczyć się na błędach - przyjmowanie migrantów w tym kontekście to konieczność.
Po przerwie odbyła się pierwsza sesja plenarna konferencji pt. "Główne kierunki i formy migracji we współczesnej Europie a polska polityka migracyjna", moderowana przez prof. dra hab. R. Jończego. Pierwszym prelegentem była dr Katarzyna Stachurska-Szczesiak z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, która przedstawiła problem migracji w przestrzeni euro-maghrebskiej.
Kolejny referat - prof. dr hab. Macieja Duszczyka i mgr Kamila Matuszczyka z Uniwersytetu Warszawskiego - miał tytuł "Kryzys uchodźczy czy kryzys migracyjny - dlaczego europejska polityka migracyjna się nie sprawdziła?", Wskazane w nim zostały niedoskonałości instrumentów polityki migracyjnej Unii Europejskiej (m.in. wezwanie do relokacji uchodźców) oraz brak wielowymiarowego spojrzenia na kryzys, dotyczący każdego z państw członkowskich, którego źródła leżą w dużej mierze poza granicami UE.
Wątek kryzysu imigracyjnego powrócił w prezentacji dr hab. Anity Adamczyk (Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu) zatytułowanej: "Kryzys imigracyjny w Europie a polska polityka imigracyjna".
Następnym punktem programu seminarium była druga sesja plenarna, której temat przewodni odnosił się do reakcji społecznej i politycznej w Polsce wobec problemu uchodźców, imigrantów i mniejszości. Moderatorem sesji był Krzysztof Zyzik, redaktor naczelny "Nowej Trybuny Opolskiej". Pierwszy referent, dr Rafał Cekiera z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, analizował narracje o kryzysie uchodźczym w polskiej debacie publicznej. Autor odnosił się do memów internetowych.
Dr Cezary Trosiak (Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu) przedstawił ewolucję stosunków społeczeństwa polskiego do mniejszości etnicznych i narodowych w odniesieniu do kryzysu migracyjnego. Rozważania zaprezentował na przykładzie Górnego Śląska. Po referacie był czas na pytania oraz dyskusję.
W drugim dniu konferencji także odbyły się dwie sesje plenarne. Pierwszą z nich ("Rola migracji w historii i procesie rozwoju Śląska") rozpoczęło wystąpienie dra Gerharda Schillera z Würzburga. Prelegent przedstawił przekrojową historię ludności na Śląsku, uwzględniając przy tym znaczenie ruchów migracyjnych.
Kolejny referat - "Migracje okresu Wojen Śląskich (1740−1763), czyli jak zmieniał się Śląsk pod panowaniem pruskim" - zaprezentowany został przez Martę Kaluch-Tabisz reprezentującą Uniwersytet Wrocławski.
Sesja zakończyła się prelekcją prof. R. Jończego na temat przemian w procesach migracji na Śląsku w latach 1989−2016.
Drugą sesję plenarną otworzył referat prof. dr hab. Marii Zielińskiej z Uniwersytetu Zielonogórskiego pt.: "Powojenne migracje na Ziemie Zachodnie i Północne, integracja, a identyfikacja" . Prelegentka zaprezentowała społeczno-kulturowe konsekwencje zasiedlania ziemi lubuskiej po II wojnie światowej.
Temat powojennych procesów migracyjnych i ich społeczno-kulturowych skutków podjęła dr Magdalena Lemańczyk z Instytutu Kaszubskiego., poddając analizie pod tym względem Pomorze Gdańskie. Jako ostatnia w tej części XXI Seminarium Śląskiego wystąpiła dr Iwona Sobieraj z Uniwersytetu Opolskiego, poruszając w swej prelekcji problem wpływu repatriacji Kresowian na ich tożsamość i więź ze Śląskiem Opolskim. W referacie podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, czy osoby takie to "jeszcze Kresowianie czy już Ślązacy". Analizę oparto na narracjach Kresowian i ich potomków.
Po przerwie referaty wygłaszane były przez prelegentów w równoległych grupach. Wśród referentów byli: Julia Weigert, dr hab. Adam Romejko, dr Jan Brzozowski, dr Irena Kurasz, dr Joanna Trajman, dr Justyna Kijonka, dr hab. Krzysztof Gładkowski, dr Marcin Jarząbek, prof. dr hab. Jacek Piotrowski, Silke Findeisen, dr Marta Roztropowicz-Miśko, ks. dr Janusz Podzielny oraz dr Jolanta Kluba.
Ostatni dzień konferencji rozpoczęła prof. dr hab. Joanna Wojdon z Uniwersytetu Wrocławskiego prelekcją na temat wpływu Polonii amerykańskiej na kraj po II wojnie światowej, którą otworzyła równocześnie sesję plenarną pt. "Emigranci jako długoletni element nowego społeczeństwa - pomiędzy integracją a pielęgnacją własnej tożsamości". Następnie dr Agnieszka Szczepaniak-Kroll (Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk) przedstawiła sylwetkę poznańskiego Bambra w perspektywie współczesnej i historycznej. Autorka zaprezentowała proces asymilacji Bambrów, który przebiegał głównie na skutek codziennych kontaktów z sąsiadami i mieszanych małżeństw. Potomkowie mieszkańców Bambergu, którzy zostali sprowadzeni przez władze Poznania w celu zasiedlenia opuszczonych wsi, do dziś stanowią ważny element tamtejszego społeczeństwa.
Kolejnym poruszanym w tej sesji zagadnieniem była dwudziestowieczna migracja i współczesna tożsamość Ślązaków Cieszyńskich na Warmii i Mazurach. Temat został omówiony przez dr Magdalenę Sachę z Uniwersytetu Gdańskiego.
Henryk Dumin, reprezentujący Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze, zreferował migracje osadnicze na Dolnym Śląsku po 1945 roku i związaną z nimi transmisję tradycji.
 Rozmowy kuluarowe: Arcybiskup prof. Alfons Nossol, prof. Dorota Praszałowicz z Uniwersytetu Jagiellońskiego, prof. Romuald Jończy |
Druga sesja plenarna, moderowana przez Dawida Rajwę, odnosiła się do uwarunkowań religijnych i dyskryminacji migrantów. Tę część konferencji otworzyło wystąpienie prof. dr hab. Doroty Praszałowicz z Uniwersytetu Jagiellońskiego, której wystąpienie omawiało zagadnienie migracji mennonitów do Ameryki Północnej. Migracje religijne na Dolnym Śląsku jako proces komunikacji międzykulturowej były tematem prelekcji dra Józefa Zapruckiego z Karkonoskiej Państwowej Szkoły Wyższej w Jeleniej Górze. Jako ostatnia w tej sesji głos zabrała dr Agnieszka Opalińska (Uniwersytet Zielonogórski), która poruszyła problematykę prześladowania migrantów ze względu na płeć, w szczególności dyskryminacja i przemoc wobec kobiet. |
Także 28 października miały miejsce referaty wygłaszane równolegle w dwóch grupach, których prelegentami byli: dr Diana Rokita-Poskart, mgr inż. Justyna Rokitowska, dr Adriana Dawid, dr Marek
Mazurkiewicz, dr hab. Jerzy Kaczmarek oraz dr Jens Baumann.
Na zakończenie sesji naukowych konferencji, Lucjan Dzumla, dyrektor generalny Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej, podziękował uczestnikom XXI Seminarium Śląskiego za przybycie.
Na zakończenie sesji naukowych konferencji, Lucjan Dzumla, dyrektor generalny Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej, podziękował uczestnikom XXI Seminarium Śląskiego za przybycie.
